Renesansni humanizam u Sjevernoj Evropi

Renesansni humanizam dospio je u Njemačku i Sjevernu Evropu mnogo kasnije općenito nego u Italiju, a kada jeste, naišao je na određeni otpor od strane skolastičke teologije koja je vladala na univerzitetima. Humanizam se može datirati od otkrića mašine za štampanje oko 1450. godine. Njegov period cvjetanja počeo je koncem 15. vijeka i trajao je samo do oko 1520. godine, kada ga je apsorbirao popularniji i moćniji religijski pokret, reformacija, a talijanski humanizam je zamijenila papska protivreformacija. Značajne osobine činile su novu kulturu sjeverno od Alpa drukčijom od kulture Talijana. Univerzitet i škola igrali su mnogo važniju ulogu nego na jugu, prema riječima katoličkih historičara. Predstavnici novog učenja bili su učitelji; čak je i Erazmo podučavao na Cambridgeu i bio je u bliskim odnosima sa profesorima u Baselu. Tokom napretka tog pokreta pojavili su se novi univerziteti, od Basela do Rostocka. Ponovo, u Njemačkoj, nisu postojali vlastelinski pokrovitelji umjetnosti i učenja koji bi se mogli usporediti s inteligencijom i darežljivosti renesansnih papa i porodice Medici.^{[nedostaje referenca]} Nova kultura tu također nije bila isključiva i aristokratska. Ciljala je na opće širenje znanja i bila aktivna u razvoju osnovnih i gramatičkih škola. Zapravo, kada su se tokovi talijanske renesanse počeli preusmjeravati prema sjeveru, snažna, neovisna, intelektualna struja tekla je dolje iz cvjetajućih škola koje su vodili Braća zajedničkog života. U humanističkom pokretu, Nijemci su bili daleko od imitatora. Primili su impuls sa juga, ali su prokrčili svoj vlastiti put.

Na sjeveru, humanizam je završio u službi religijskog napretka. Njemački učenjaci bili su manje brilijantni i elegantni, ali ozbiljniji u svojoj svrsi i precizniji u svom učenju od svojih talijanskih predaka i savremenika. Na jugu, antička klasična djela obuzela su pažnju književnikam. To nije bio slučaj na sjeveru. Nije postojala obuzimajuća strast za prevođenje klasičnih djela na njemački kao što je to bilo u Italiji. Ni talijanska književnost, sa svojim često opuštenim moralnim pristupom, nije pronašla imitatore na sjeveru. Boccaccijev Decameron prvo je preveden na njemački od strane doktora, Henryja Stainhowela, koji je umro 1482. godine. Sjeverno od Alpa, pažnja je prije svega bila uperena na Stari i Novi zavjet. Proučavani su grčki i hebrejski, ne u svrhu dodvoravanja kultu antike, već radi adekvatnijeg dostizanja izvora kršćanskog sistema. Na taj način izvršene su pripreme za djelo protestantske reformacije. Taj fokus na prevođenje bio je osobina kršćanskih humanista koji su pomogli u pokretanju nove, poslijeskolastičke ere, a među njima su bili Erazmo i Luther. Time su također postavili biblijske tekstove iznad bilo kakvog ljudskog ili institucijskog autoriteta, pristup koji je naglašavao ulogu čitatelja u razumijevanju teksta samog za sebe. U bliskoj vezi sa prelazom obrazovanja iz manastira u univerzitete krajem srednjeg vijeka, kršćanski humanizam stvorio je novu slobodu izrađavanja, iako su se neki od njegovih zastupnika protivili toj slobodi izražavanja drugdje, kao u svojoj cenzuri anabaptista.

Ono što je bilo istinito za skolastiku u Njemačkoj važilo je i za njenu umjetnost. Slikari, Albrecht Dürer, koji se rodio i umro u Nurembergu (1471–1528), Lucas Cranach Stariji (1472–1553) i većim dijelom Hans Holbein Mlađi (1497–1543), malo su se interesovali za mitologiju, osim Cranachovog slikanja obnaženih tijela, i vođeni su reformacijom, iako je većina nastavila primati narudžbe sa tradicionalnim katoličkim temama. Dürer i Holbein bili su u bliskom kontaktu sa vodećim humanistima. Cranach je živio u Wittenbergu nakon 1504. i slikao portrete Martina Luthera, Philipa Melanchthona i drugih vođa njemačke reformacije. Holbein je oslikavao korice i ilustracije za protestantske knjige i napravio portrete Erazma i Melanchthona.